Samen Biobased Bouwen krijgt nu echt vorm, met maar liefst twee projecten waarbij geïsoleerd is met gehakseld stro. Wonion, Takkenkamp Groep en Lenferink vastgoedonderhoud gingen in Varsseveld aan de slag met Beckingstraat 22, waar in het hellend dak aan de binnenzijde van bestaande woningen stro is ingeblazen. Bij de Hermelijnhof in Silvolde is het dak van een berging in een bewoond huis door Wonion & Takkenkamp geïsoleerd met stro. Begin juni staat Oranjehof 88 in Terborg op de planning, waar het dak, maar ook de wanden van de berging met stro geïsoleerd worden. 

Geleerde lessen

Tijdens het proces hebben de samenwerkende partners veel geleerd, bijvoorbeeld op het gebied van inblaassnelheid, dichtheid van het stro, aansluitingen van de folie op de constructie en verdere afdichtingsdetails. Gemerkt werd dat wanneer de inblaassnelheid omhoog gaat, de dichtheid van het stro juist omlaag gaat. De komende tijd gaan de samenwerkende partijen aan de Ambachtsweg verschillende machine-instellingen testen om te kijken waar de ‘sweet-spot’ ligt. Doel is om via een zogenaamde test box, voorafgaand aan uitvoering, door de juiste instellingen de kwaliteit te borgen. Daarin is het ook interessant om de fijnheid van het stro te testen en welke invloed dat heeft op de inblaastijd en dichtheid. Voor de woning in Varsseveld is ontstoft stro gebruikt, wat gehakseld is op 20 mm. 

Stro is relatief zwaar

Vanwege de gevraagde warmteweerstand waarde is per woning de dikte van het stropakket bepaald, variërend tussen 25cm en 27cm. Wanneer je de de streefwaarde uit de isolatiestandaard hanteert moet je bij een rc-waarde van 6.3 rond de 37 cm laagdikte aanhouden (vanuit BCRG gelijkwaardigheidsverklaring). Stro is relatief zwaar in vergelijking tot meer gangbare isolatieproducten. Dit geeft ook een voordeel: vanwege de hogere massa is het warmteaccumulerende vermogen (oftewel de faseverschuiving) vele maten groter. De woning blijft daardoor in de zomer veel langer koel. 

“Door de hoge dichtheid van het stro is het des te belangrijker om rekening te houden met de limieten van de constructie waarin je werkt en of deze constructief op orde is voor zulke massa.”

Sebastian, productmanager bij Takkenkamp Groep

Om ruimte en draagvlak te creëren zijn hogere hulpgordingen geplaatst in de kap, ter constructieverzwaring. In Varsseveld bleek de bestaande balklaag niet sterk genoeg en zijn er extra balken aangebracht, in samenwerking met Wiggers Ingenieursbureau B.V..

Oefenen voor optimale luchtdichting

Er wordt dampremmende folie gebruikt, om te voorkomen dat er vocht in de constructie en het isolatiemateriaal kan trekken. Daarvoor is luchtdichting erg belangrijk. In dit project is tape gebruikt om de foliebanen vast te maken en is er speciale kit voor luchtdichting aangebracht bij de aansluitingen van de folie. De ervaringen zijn goed, maar om er echt handigheid in de krijgen is een paar keer oefenen nog wel vereist. In een latere fase kijken we naar dampopen en/of regulerende folies.

Kosten van isoleren met stro

Er zijn vorige week een aantal calculaties gemaakt voor een kostenplaatje betreft het isoleren met stro. Uitkomst is een redelijk vergelijkbare prijs per m2 met Timberframe glaswol isolatie of Isovlas PL, bij een benodigde Rc van 3,5 (exclusief flankerende werkzaamheden als opdikken gordingen, manchetten plaatsen, dakraam aftimmeren). 

Echter: wanneer er hogere Rc waardes geëist worden is er een dikker stropakket nodig en dan gaat de prijs per m2 significant omhoog (6% voor Rc 4,5 en 24% voor Rc 6,3). Bij hennep is dit een verhoging van 6% voor Rc 4,5 en 19% voor Rc 6,3. Belangrijk hierbij is dat de prijs vooral bepaald wordt door de arbeid en dus sterk afhankelijk is van de inblaastijd en hoeveel we dit nog kunnen optimaliseren. Het is moeilijk een richtlijn te geven aan de kostprijs op dit moment, maar al helemaal naar de toekomst toe.

Het hele proces duurt nu nog wat lang maar door opschaling kunnen we dit inkorten. Zodoende zal het ook kostentechnisch aantrekkelijker worden.

Harm te Winkel, uitvoerder bij Lenferink vastgoedonderhoud

Toekomst

Voor nu zijn de grootste uitdagingen voor de toekomst het luchtdicht maken van de constructie en daarbij behorende details, de verwerkingssnelheid van het inblazen van stro en verdichting en optimalisatie van de volumieke massa. 

Het is mooi dat er via Samen Biobased Bouwen een samenwerkingsverband is waarin partners samen komen én het lef hebben om projecten op te pakken. Met elk project worden nieuwe lessen geleerd en vervolgens gedeeld tijdens de evenementen.

We zijn als samenwerkende partners heel benieuwd hoe deze (straks) gasloze woning zich houdt en wat de ervaringen van bewoners zullen zijn!